Είδαμε και προτείνουμε: "Ξαφνικά Πέρσι το Καλοκαίρι" του Τένεσι Ουίλιαμς στο Artbox Fargani

Χθες το βράδυ 11/05 βρέθηκα στο θέατρο Artbox Fargani, προκειμένου να «δωρίσω» στον εαυτό μου ένα έργο του θρυλικού Αμερικανού συγγραφέα, Τενεσί Ουίλλιαμς. Το «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» είναι μια από τις γνωστότερες παραστάσεις του φημισμένου δραματουργού, με εύλογη αιτία. Η Λίλλυ Μελεμέ επιμελήθηκε εντυπωσιακά την σκηνοθεσία του έργου, ενώ η Φιλαρέτη Κομνηνού, η Αναστασία Παντούση, ο Δημήτρης Τσίκλης, ο Πάρης Λεόντιος, καθώς και η ίδια η σκηνοθέτρια, έδωσαν πνοή ζωής στους νεφελοβάμονες χαρακτήρες του Ουίλλιαμς.

Η πλοκή αφορά πέντε ανθρώπους, μέλη μιας δυσλειτουργικής οικογένειας, ενώ κεντρικό θέμα συζήτησης καθ' όλη τη διάρκεια του έργου είναι ο πρόωρος και υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες θάνατος του Σεμπάστιαν Βέναμπλ, γιου της οικονομικά εύρωστης Βάιολετ Βέναμπλ και ξαδέλφου της Κάθριν Χόλι. Η κυρία Βενάμπλ κατηγορεί την Κάθριν ότι ευθύνεται άμεσα για τον χαμό του γιου της, ενώ η ψυχικά ταλαιπωρημένη κοπέλα, η οποία νοσηλεύεται και σε ψυχιατρική κλινική, αρνείται τις κατηγορίες, δίχως, όμως, να αποκαλύπτει τι πραγματικά συνέβη. Την άκρη του νήματος προσπαθεί να βρει ένας νεαρός γιατρός, ο δόκτωρ Κούκροβιτς, κάνοντας ερωτήσεις για τα όσα προηγήθηκαν. Κρυμμένα μυστικά βαθιά θαμμένα μέσα στην άμμο, ωφελιμιστικές συμπεριφορές στο πλαίσιο μιας διαλυμένης οικογένειας, η προβληματική σχέση μεταξύ μητέρας και γιου, η αγωνιώδης επιθυμία συγκάλυψης αθέμιτου και δακτυλοδεικτούμενου για την εποχή σεξουαλικού προσανατολισμού, η αδηφαγία, ο μεταφορικός και κυριολεκτικός κανιβαλισμός και ο υπερφίαλος εγωισμός είναι τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται στο έργο ο Τενεσί Ουίλλιαμς.

Τα τρία μέρη του σκηνικού, που αν τα ένωνε κανείς θα διαπίστωνε ότι όντως συναποτελούν ένα κλουβί κατασκευασμένο από μπαμπού, διέθεταν από ένα κρεμαστό με λεία αντικείμενα (ίσως κοχύλια και ξύλα από παραλία) στη κορυφή τους, τα οποία κουδούνιζαν στη παραμικρή υπόνοια δύναμης πάνω στο σκηνικό. Αυτό το κουδούνισμα εξυπηρετούσε έναν ιδιαίτερο σκοπό, αυτόν της ανεπαίσθητης «μουσικής» υπόκρουσης εν μέσω παύσεων των χαρακτήρων, ενδυναμώνοντας τη σιωπή με έναν ήχο, ο οποίος, υπό άλλες συνθήκες, θα χαρακτηριζόταν χαλαρωτικός, γαλήνιος. Εν προκειμένω έπαιρνε άλλη διάσταση, άφηνε μια κατήφεια, αίσθηση ματαιότητας, ξεπεσμένης αντίληψης για τη ζωή, για την εικόνα που πάσχιζαν να δημιουργήσουν για τον εαυτό τους ορισμένοι χαρακτήρες του έργου, αντανακλώντας την κατακερματισμένη τους ψυχή. Παράλληλα, τα κάθε λογής κουδουνίσματα και οι τέτοιου είδους κατ´ επανάληψη ήχοι σύντομης διάρκειας χρησιμοποιούνται κατά κόρον σε διάφορες θρησκευτικές τελετές ανά τον κόσμο. Στο βιβλίο «Η Κλείδα του Σολομώντος» αναφέρεται ότι για να επικαλεστεί κάποιος ένα πνεύμα οφείλει να παράξει ήχους από καμπανάκια ή κόρνο. Ίσως αυτός να ήταν ένας από τους τρόπους που χρησιμοποίησε η κυρία Βέναμπλ για να μην συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι ο γιος της δεν βρίσκεται εν ζωή, προσπαθώντας να έρθει σε επαφή μαζί του. 

Επιπροσθέτως, στο κεντρικό κομμάτι του σκηνικού, υπήρχε μια εντυπωσιακή πολυθρόνα, επίσης κατασκευασμένη από μπαμπού. Στο δικό μου μυαλό έμοιαζε με καρέκλα εξουσίας, έναν θρόνο σε περίβλεπτη θέση, στον οποίον καθόταν μόνο η κυρία Βέναμπλ, η έχουσα τα σκήπτρα. Ο θρόνος, εν συναρτήσει με τη γενικότερη χωροταξία των υπόλοιπων αντικειμένων, μεταμόρφωνε τη σκηνή σε βασιλικό παλάτι, οπού η «άνασσα» Βέναμπλ υπέμενε την ακρόαση των υποτελών της. Με ιντριγκάρει να σκέφτομαι ότι, τώρα που ο Σεμπάστιαν Βέναμπλ δεν είναι πια ζωντανός, σαν πουλί πέταξε μακριά, σπάζοντας τα δεσμά του, διαλύοντας το κλουβί όπου τον κλείδωσε η μητέρα του λόγω της ομοφυλοφιλίας του, αποπειρώμενη να τον «προστατέψει». Μόνη της πλέον «βασιλεύει» στα συντρίμμια μιας εγκαταλελειμμένης από καιρό φυλακής.

Τα κοστούμια ήταν επιτυχημένα, ακριβώς ο,τι θα περίμενε κανείς από μία εύπορη οικογένεια στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Καλοραμμένα φορέματα και σακάκια, υφασμάτινα παντελόνια, κολλαριστά σατέν φουλάρια, κομψά γιλέκα. Στέκομαι λίγο παραπάνω στην ενδυμασία ενός εκ των δυο πρωταγωνιστριών, στην Βάιολετ Βέναμπλ, τον χαρακτήρα της Φιλαρέτης Κομνηνού. Όπως προμηνύει και το όνομα της, η ηρωίδα ήταν ντυμένη με ένα σκούρο μωβ φόρεμα και ασορτί γόβες, με ένα μαύρο πλεκτό στην περιοχή του λαιμού για να σπάει την μονοχρωμία. Επίσης, είχε μωβ ανταύγειες στα μαλλιά. Το μωβ έχει ταυτιστεί με την διαδικασία του πένθους, και όχι άδικα. Είναι ένα αρκετά μυστηριακό χρώμα που προκαλεί μια πληθώρα συναισθημάτων, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάποιον που βιώνει πένθος. Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως χρώμα για το υπερφυσικό, για κάτι εντελώς απόκοσμο, πέρα από το γήινο και γνωστό. Θεωρώ ότι η φύση της κυρίας Βέναμπλ ήταν αρκούντως εμποτισμένη με την ουσία του μωβ, μιας και το πένθος για το γιο της δεν τελείωσε ποτέ, η ίδια υπήρχε και δεν υπήρχε ως άνθρωπος, μεταξύ υποτυπώδους ζωής και αιώνιας ψυχοσωματικής φθοράς. Ακόμα και αυτό που υπήρχε μέσα της, αυτό που κάποτε της δόθηκε κατ' αποκλειστικότητα, συντρόφευε πλέον το κομμάτι από τη ψυχή του γιου που έχασε, το κομμάτι που με βία έβαλε δίπλα της και αρνείτο να αποχωριστεί, καταλήγοντας να χάσει τον εαυτό της. 

Ανέκαθεν με γοήτευε το κομμάτι των φωτισμών σε μία θεατρική παράσταση, πιστεύω ακράδαντα ότι ένας καλός και πετυχημένος φωτισμός αποτελεί απαραίτητο συστατικό επιτυχίας για ένα έργο. Στη συγκεκριμένη παράσταση κορέστηκε αρκετά η δίψα μου, εφόσον σε καίρια σημεία, μαζί με την υποστηρικτή βοήθεια ενός μηχανήματος που παρήγαγε καπνό, το τοπίο άλλαζε δραματικά, με αποκορύφωμα ένα διάχυτο, πορτοκαλί φως προς το τέλος, το οποίο μεταμόρφωσε τον χώρο σε εφιαλτική σκηνή, εάν συνυπολογίσω και έναν εξαιρετικό μονόλογο τη δεδομένη χρονική στιγμή. 

Η Φιλαρέτη Κομνηνού απέδειξε για ακόμη μία φορά γιατί θεωρείται ως μια από τις καλύτερες Ελληνίδες ηθοποιούς. Εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο το πλούσιο υποκριτικό της ταλέντο, τον εκρηκτικό ψυχικό της κόσμο ως κυρία Βέναμπλ, θέλοντας ανά πάσα ώρα και στιγμή να ουρλιάξει, αλλά συγκρατείτο. Εξαιρετική χρήση της φωνής της, άλλοτε για να δηλώσει την άκρατη αγάπη για τον νεκρό γιο της και άλλοτε για να εκφράσει κατάφωρα τον αποτροπιασμό της για όλους εκείνους που προσπαθούσαν, κατά την άποψη της, να παρασιτούν εις βάρος της. Την έκπληξη έκανε η νεαρή ηθοποιός Αναστασία Παντούση ως η διαταραγμένη Κάθριν Χόλι. Άκρως εκφραστική, αλλά και ανέκφραστη κατά παραγγελία, με το απλανές της βλέμμα να μαρτυρά ότι λίγα απέμειναν στη ψυχή της ηρωίδας της. Με τρομακτική ευκολία «έσπαγε» τη ψυχή της επί σκηνής και τη μοίραζε προς κάθε ενδιαφερόμενο, κατέρρεε κυριολεκτικά, έκλαιγε με λυγμούς. Ο ανατριχιαστικός της μονόλογος στο τέλος της παράστασης ήταν το κερασάκι στη τούρτα, τοποθετώντας την στη λίστα με τις αγαπημένες μου ερμηνείες.

Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΕΡΤΣΙΔΗΣ

Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: "Ξαφνικά Πέρσι το Καλοκαίρι" του Τένεσι Ουίλιαμς στο Artbox Fargani