Γεράσιμος Σκιαδαρέσης: Έχουμε υποστεί "ευνουχισμό" κάθε ελπίδας

Λίγο πριν εμφανιστεί στο φιλόξενο Θέατρο Αυλαία της Θεσσαλονίκης ως ένας εντελώς διαφορετικός υπουργός από ό,τι έχουμε συνηθίσει, ο αγαπητός ηθοποιός Γεράσιμος Σκιαδαρέσης μου άνοιξε την καρδιά του για όλα αυτά που τον προβληματίζουν στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα, τα παράπονα που έχει απέναντι σε ορισμένες συμπεριφορές, αλλά και σε τι ελπίζει ή θα ήθελε να ελπίζει. Απόλαυσα την συζήτηση μας στο έπακρο και τον ευχαριστώ βαθιά για αυτό.  

Ποια είναι η ιστορία και ο κύριος θεματικός άξονας του έργου;

Είναι ένα έργο του Κώστα Λεϊμονή, βραβευμένο από την Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, με πρωτότυπο τίτλο «Ο μονόλογος ενός καθ’ ομολογίαν παράλογου» και μετονομάστηκε σε «Εκτός Ύλης» διότι ο πρώτος τίτλος δεν ήταν και τόσο θεατρικός. Ένα διήγημα που γράφτηκε πριν από μία δεκαετία περίπου, το οποίο το διάβασε η Κωνσταντίνα Νικολαΐδη και της είχε αρέσει πάρα πολύ, βρήκε ότι θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον θεατρικά και όταν μου το πρότεινε συμφώνησα κι εγώ. Με ενδιέφερε αρκετά να παντρέψουμε τον πολιτικό λόγο με μία θεατρική πράξη, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει, οπότε μου φάνηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρον σαν πείραμα. Πρόκειται για την ομιλία παραίτησης ενός βουλευτή, ο οποίος αποφασίζει εν μέσω μίας κρίσης συνείδησης να μιλήσει με μία γλώσσα ψυχής και καρδιάς και να πει τα πράγματα όπως δεν έχουν συνηθίσει να λέγονται.

Σε τι βαθμό επηρέασαν οι ραγδαίες εξελίξεις του παγκόσμιου –και δη του ελληνικού- πολιτικού τοπίου από τη τελευταία φορά που ανέβηκε ως παράσταση;

Σίγουρα υπήρξαν μεγάλες αλλαγές, τότε ήταν μια αρκετά διαφορετική περίοδος με άλλα προβλήματα, είχαμε την ελπίδα ότι η Ελλάδα θα βγει «ζωντανή και όρθια» μέσα από τα μνημόνια, τώρα το τοπίο είναι τελείως διαφορετικό. Κατά συνέπεια, το κείμενο υπέστη αλλαγές, επικαιροποιήθηκε γιατί υπήρξαν πολλά συμβάντα στο μεταξύ. Δυστυχώς, η πραγματικότητα μας τροφοδοτεί με όχι και τόσο θετικά πράγματα. Ούτως ή άλλως όμως, θέλαμε το κείμενο να έχει ένα ενδιαφέρον για τη σύγχρονη εποχή, να μην μείνει στο τότε. Ο βασικός «σκελετός» έχει παραμείνει, διότι έτσι και αλλιώς δεν ήταν μόνο η επικαιρότητα το θέμα, δεν είχε σκοπό να μιλήσει δημοσιογραφικά για την ειδησεογραφία της εποχής, ήθελε να επικεντρωθεί στη γενικότερη στάση της πολιτικής και των πολιτών. Οπότε, το βασικό κομμάτι έχει κρατηθεί, αλλά έχουν αλλάξει κάποια καίρια πράγματα γιατί δεν θα μπορούσαν να λείπουν. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν σήμερα να μην αναφερθεί κανείς σε όλα αυτά που έγιναν στο Μάτι ή στα Τέμπη. 

Ο συγκεκριμένος χαρακτήρας, ο «Υπουργός», είναι στην ουσία μία «ζωντανή» αναμετάδοση ενός εκ διαμέτρου αντίθετου πολιτικού προσώπου από ό,τι έχουμε συνηθίσει. Πιστεύετε ότι η ύπαρξη ενός τέτοιοι ανθρώπου χαρακτηρίζεται ουτοπική ή η ανθρωπότητα, μέσα από την χρονοβόρα και κοπιώδη εξελικτική διαδικασία, θα «γεννήσει» κάποτε έναν υποδειγματικό αντιπρόσωπο της;

Υπάρχουν ήδη τέτοιοι άνθρωποι, αλλά δυστυχώς βρίσκονται στο παρασκήνιο. Είτε επειδή το επιλέγουν οι ίδιοι για λόγους αξιοπρέπειας είτε επειδή τους αναγκάζει το σύστημα και με κάποιον τρόπο φροντίζει να σιωπήσει η φωνή τους. Δε νομίζω ότι ποτέ οι άνθρωποι θα κυριαρχήσουν στο προσκήνιο έτσι όπως είναι τα πράγματα. Μάλλον είμαι απαισιόδοξος. Δεν βλέπω ποτέ να γίνονται πλειοψηφία και να καθορίζει τα πράγματα, μακάρι να ήταν έτσι. Μια ζωή θα παλεύουμε για αυτό, αλλά μάλλον τελικά μου φαίνεται λίγο ουτοπικό. Το ζήτημα είναι πάντα να προσπαθούμε να κερδίζουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε. Η ιστορία έχει δείξει ότι αυτοί οι άνθρωποι έρχονται και κάποιες φορές επηρεάζουν τα πράγματα, αλλά το σύστημα έχει έναν τρόπο να αμύνεται απέναντι σε αυτές τις φωνές λογικής και ηθικής και να τις απομονώνει.

Ερμηνεύσατε τον ρόλο για πρώτη φορά το 2016 και μάλιστα δύο χρόνια αργότερα, το 2018, ακόμη και εντός του Ελληνικού Κοινοβουλίου, στη Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου. Μολονότι πρόκειται για λιγότερο από δεκαετία, έχουν σημειωθεί πλείστα πολιτικά σκάνδαλα, με μεγαλύτερο και πιο πρόσφατο, βαθιά χαραγμένο στη συλλογική μνήμη, το δυστύχημα των Τεμπών. Υφίσταται σήμερα ο όρος «πολιτική ευθιξία»;

Ακόμα να και υπάρχει αυτός ο όρος, το πολύ να διαρκεί για μερικά λεπτά, για μερικές ώρες, δε κρατάει παραπάνω. Αυτή τη στιγμή, εμένα αυτή η κατάσταση με προβληματίζει πάρα πολύ γιατί το δυστύχημα των Τεμπών, αν δεχτούμε ότι όντως ήταν ένα τραγικό δυστύχημα, τότε η προσπάθεια συγκάλυψης, η προσπάθεια να μη χαλάσει όλη η εικόνα του πολιτικού τοπίου εν όψει των εκλογών και ο τρόπος που διαχειρίστηκαν το όλο ζήτημα ήταν σκανδαλωδώς απαράδεκτος. Βρισκόμαστε πλέον σε μία κατάσταση όπου οποιαδήποτε αντιπολιτευτική φωνή «τρολάρεται», απομονώνεται, λοιδορείται, σχεδόν δεν υπάρχει «δικαίωμα», ενώ νομικά και συνταγματικά υπάρχει, στη πράξη απομονώνεσαι. Λες και αντιπολίτευση σημαίνει να θέλει κανείς το κακό της παράταξης και του τόπου. Θεωρώ ότι ακόμα και μέσα στη Νέα Δημοκρατία υπάρχουν αυτές οι φωνές, οι οποίες όμως απομονώνονται πάρα πολύ εύκολα. Κυριαρχεί ένας λαϊκισμός, μία αλαζονεία της εξουσίας, η οποία είναι για εμένα μια τεράστια πληγή. Ξεσηκώνονται όλα τα Μέσα και με έναν τρόπο προσπαθούν να αποδυναμώσουν αντίθετες απόψεις, με την αιτιολογία ότι είναι σκόπιμες, κατευθυνόμενες από τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α ή από κάπου αλλού, ότι έχουν άλλο κίνητρο. Θεωρούν δηλαδή ότι αποκλείεται αυτές οι φωνές να είναι η έκφραση μιας διαφορετικής άποψης με σκοπό να συζητήσουμε σοβαρά. Έτσι δεν γίνεται δουλειά. Έτσι δεν πάει μπροστά κανένας τόπος, όχι μόνο η Ελλάδα. Είναι απίστευτο πράγμα το πώς η εξουσία μεταλλάσσει τον άνθρωπο. 

Ζούμε σε μία εποχή όπου ο τρόπος ζωής θα έπρεπε ιδανικά να θεωρείται ευκολότερος, αν αναλογιστούμε την ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας, την γεφύρωση των αποστάσεων, την προσβασιμότητα σε πληροφορίες Παρόλα αυτά, ειδικότερα σε κοινωνικά ζητήματα, παρατηρείται στασιμότητα, αν όχι οπισθοχώρηση. Γιατί πλέον βρίσκουμε προτιμότερη την επιλογή της «κατεδάφισης» και όχι της «οικοδόμησης»;

Να σας πω την αλήθεια, δεν ξέρω αν έχω ατόφια απάντηση, διότι κι εμένα με προβληματίζει και το σκέφτομαι συνεχώς. Για παράδειγμα, είχα προχθές μια συζήτηση και έλεγα πως, όταν ήμασταν στην ηλικία των 20 και των 30, αισθανόμασταν ότι ο κόσμος θα είναι δικός μας στο μέλλον, θα δημιουργήσουμε, θα φτιάξουμε ένα σωρό πράγματα. Αυτή τη στιγμή, βλέπω τη νέα γενιά να μην μπορεί να αντιμετωπίσει και να λύσει βασικά προβλήματα, όχι να ονειρεύεται ταξίδια και δημιουργία. Να ονειρεύεται απλώς να τα βγάλει πέρα. Με αυτόν τον «ευνουχισμό» και το «κόψιμο» κάθε ελπίδας, είναι πολύ λογικό να μην μπορούν να γίνουν βήματα προς το καλύτερο. Σχεδόν μας απαγορεύεται η δημιουργία, είμαστε όλοι εγκλωβισμένοι σε ένα παιχνίδι προκειμένου να επιβιώσουμε σήμερα και αύριο, για το «παρακάτω» θα δούμε αργότερα. Από εκεί και πέρα, το πώς γίνεται αυτό και γιατί είναι άλλο θέμα. Δεν θα ήθελα να μπω σε στερεότυπα που λένε ότι αυτό είναι η λογική του κεφαλαίου, ούτε καν ξέρω και πώς λύνεται κάτι τέτοιο. Μακάρι να είχα τις λύσεις, μακάρι να είχα τους τρόπους να το προτείνω.

Είναι η ανθρωπιά σήμερα «εκτός ύλης»; Ποιοι είναι αυτοί που πραγματικά ορίζουν την «ύλη»;

Και την ύλη και τα εκτός ύλης εμείς τα ορίζουμε και πρέπει να διεκδικήσουμε κάποια στιγμή αυτά τα πράγματα. Η ανθρωπιά πρέπει να δέσει με τη δική μας τη συνείδηση, δεν μπορούμε να την αποβάλουμε τελείως από τη ζωή μας. Βλέπω γύρω μας ότι οδηγούμαστε όχι μόνο σε πλήρη απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, αλλά σε ολοκληρωτική αδιαφορία. Δεν μας ενδιαφέρει τι κάνει ο διπλανός μας, δεν μας ενδιαφέρει που είναι ο πόλεμος αυτή τη στιγμή, δεν μας ενδιαφέρει τίποτα απολύτως. Το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι πώς θα επιβιώσουμε εμείς. Αυτό πλασάρεται, αυτό πουλάει, εντέχνως μας οδηγούν σε αυτό, ότι αυτή είναι η πρώτιστη ανάγκη μας και όλα τα άλλα πάνε παρακάτω. Δεν νομίζω ότι έτσι πάνε μπροστά οι κοινωνίες και οι άνθρωποι. Δεν είμαι οπαδός της ουτοπίας, να πιστεύω ότι μπορούμε να ζήσουμε σε μία ιδανική κοινωνία, αλλά θεωρώ ότι η καθημερινότητα μας μπορεί να γίνει λίγο πιο ανθρώπινη, να έχει λίγα παραπάνω περιθώρια ανεκτικότητας. Να έχουμε ένα δικαίωμα παραπάνω να χαρούμε λιγάκι πραγματικά, να μη χρειάζεται να πατήσουμε πάνω στον διπλανό μας για να ευημερούμε. Να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε ένα σύνολο που πρέπει να δουλεύει ως ομάδα και να βαδίζει μπροστά, σπρώχνοντας λιγάκι ο ένας τον άλλο, ελπίζοντας ότι θα βελτιώσουμε κάπως την καθημερινότητα, την ποιότητα της ζωής μας. Δε ξέρω τι άλλο έχουμε να ελπίζουμε σε αυτή τη φάση, αλλά θα ήθελα να μπορούμε να ονειρευόμαστε λίγο παραπάνω. Να φροντίζουμε πράγματα που πλέον θεωρούνται είδη πολυτελείας, την παιδεία, τον πολιτισμό. Δεν είναι μόνο φαγητό και δουλειά αυτή η ζωή, είναι και άλλα πράγματα. Εάν είναι μόνο έτσι, δεν ξέρω αν αξίζει να τη ζει κανείς. Δεν έχει νόημα, αν τα βγάλεις όλα αυτά και την απογυμνώσεις, παρά μόνο για αυτούς που κερδίζουν. Αλλά και αυτό πάλι είναι σχετικό, κινδυνεύεις ανά πάσα ώρα και στιγμή να χαρακτηριστείς γραφικός.

Στο τέλος αναφέρατε μια λέξη κλειδί που αναφέρει και ο κύριος Λεϊμονής προς το τέλος του συγγραφικού του σημειώματος: «γραφικός». Αναφέρει ότι υπάρχουν ακόμα αυτοί οι λίγοι γραφικοί άνθρωποι που προσπαθούν να πείσουν τον κόσμο ότι 1+1 ισούται με 2, όχι 3.

Μα το βλέπουμε και καθημερινά. Πολλές φορές στην πολιτική προσπαθούν να μας πείσουν ότι 1+1 κάνει 3. Το συναντάμε και το προσπερνάμε, έχουμε τρελαθεί τελείως. Πλέον χαρακτηρίζεσαι γραφικός όταν λες το αυτονόητο.

Έχετε κάποια μελλοντικά σχέδια προς ανακοίνωση, πέρα από το «Εκτός Ύλης» και τη συμμετοχή σας στη δραματική σειρά του ANT1 «Grand Hotel»;

Προς το παρόν όχι, συνεχίζω κανονικά με το «Grand Hotel» μέχρι το τέλος αυτής της σεζόν και ελπίζω επίσης το «Εκτός Ύλης» να κρατήσει για όλη αυτή τη χρονιά. Μόνιμο σχέδιο τα τελευταία χρόνια έχω να μπορέσω να δουλέψω λιγότερο (γέλιο). Να ξεκουραστώ και λιγάκι, αλλά δεν το καταφέρνω!

Πάντως, είναι ένα σχέδιο που σπάνια ακούγεται πλέον στην Ελλάδα! (γελάει)

Το αντιλαμβάνομαι, ναι, το λέω με κάθε σεβασμό και με κάθε δισταγμό, άλλωστε είναι γνωστό ότι υπάρχουν άνθρωποι που παρακαλάνε για δουλειά και λέω στον εαυτό μου «σταμάτα, τι είναι αυτά που λες», έχω απόλυτη συνείδηση (γέλιο). Όμως, πραγματικά βρίσκομαι σε μία θέση όπου δουλεύω πάρα πολύ και έχω μεγάλη ανάγκη για ξεκούραση αυτή τη στιγμή, αλλά δυστυχώς δεν με αφήνουν οι απαιτήσεις της ζωής, δεν μπορώ να κάνω πίσω. Έχω την μεγάλη ευλογία να κάνω μία δουλειά που την αγαπάω, δεν την βλέπω μόνο ως δουλειά. Είναι πολύ σημαντικό κομμάτι αυτό. Ναι μεν με κουράζει αρκετά, αλλά για παράδειγμα χαίρομαι πάρα πολύ που θα κάνω ξανά το «Εκτός Ύλης», ήταν μεγάλη η χαρά μου όταν το έπαιξα την πρώτη φορά. Ειδικά όταν είδα ότι είχε ανταπόκριση κυρίως σε νέα παιδιά, διότι είχαν έρθει πάρα πολλά Λύκεια και Γυμνάσια για να παρακολουθήσουν την παράσταση. Πραγματικά ήταν από τις ελάχιστες αλλά «δυνατές» στιγμές που νιώθεις ότι η δουλειά σου σε δικαιώνει, ακόμα και απέναντι στο χρέος που έχεις απέναντι σε αυτόν τον κόσμο, να βάλεις ένα λιθαράκι παραπάνω για να γίνει κάτι καλύτερο.

Συνέντευξη: ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΕΡΤΣΙΔΗΣ

Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: "Εκτός Ύλης reloaded" με τον Γεράσιμο Σκιαδαρέση στο Θέατρο Αυλαία