Τι να πρωτογράψω για τον Τάσο Γιαννόπουλο; Το ιδιαίτερο, προσηνές του ύφος, αλλά και η γενναιόδωρη ευγένεια του κερδίζουν στιγμιαία οποιονδήποτε συνομιλητή. Χάρισε άπειρες στιγμές γέλιου σε μία ολόκληρη γενιά ως «Μάκης» στο «Ευτυχισμένοι Μαζί», κατόρθωμα για το οποίο είναι υπερήφανος. Συμμετέχει στην παράσταση «12 Ένορκοι», και μοιράζεται μαζί μου τις σκέψεις του για την αρετή της μεσότητας, τις συνέπειες των προκαταλήψεων, καθώς και την αναγκαιότητα των νόμων.
12 ένορκοι, 12 ξεχωριστοί άνθρωποι με διαφορετικές καταβολές που καλούνται να αποφασίσουν για την τύχη ενός νέου ανθρώπου στο δικαστήριο. Τι συνέβη;
Πρόκειται για τη δίκη ενός 16χρονου αγοριού που έχει σκοτώσει τον πατέρα του. Γίνεται η δίκη και καλούνται οι 12 ένορκοι να αποφασίσουν ομόφωνα με αιτιολογημένη αμφιβολία αν θα καταδικαστεί ή αν θα αθωωθεί αυτό το αγόρι, με την ποινή να είναι θάνατος από ηλεκτρική καρέκλα. Το 1957, όταν και διαδραματίζεται το έργο, υπήρχε η συγκεκριμένη βάναυση θανατική ποινή στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν γνωρίζω αν εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι και σήμερα. Οπότε, δώδεκα άνθρωποι με διαφορετικές καταβολές, εθνικότητες και κοινωνικές τάξεις, έχουν το δικαίωμα και την ελευθερία από το δικαίωμα να βάλουν κάτω τα δεδομένα και τις ενδείξεις που υπάρχουν και να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης απόφασης που θα αθωώσει ή θα καταδικάσει τον κατηγορούμενο. Το ζήτημα είναι ότι όλο αυτό οφείλει να γίνεται με ορθή λογική, πέρα από προκαταλήψεις που μπορεί να έχει ο καθένας, διότι όλοι οι χαρακτήρες έχουν τις δικές τους προκαταλήψεις, λίγοι άνθρωποι λειτουργούν διαφορετικά. Αυτό είναι ένα μάθημα που μας δίνεται μέσα από το έργο, το πόσο ικανοί και άξιοι είμαστε να ζούμε σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, το μέγεθος της ευθύνης που φέρουμε. Το κράτος δεν υποχρεούται μόνο να παρέχει στους πολίτες, πρέπει η σχέση να είναι αμφίδρομη. Πρέπει να παλεύουμε για την θέση μας, τίποτε δεν είναι αυτονόητο. Ξεκινάει, λοιπόν, όλη αυτή η διαδικασία και ο ένας ένορκος από τους δώδεκα ψηφίζει ότι ο κατηγορούμενος είναι αθώος, άρα, εφόσον η ψηφοφορία δεν είναι ομόφωνη, πρέπει να ακολουθήσει μία συζήτηση, στην οποία ο ένας που ψήφισε υπέρ της αθωότητας προσπαθεί να πείσει τους άλλους έντεκα ότι με τα δεδομένα που υπάρχουν μπορεί ο κατηγορούμενος να είναι αθώος.
Μιας και η παράσταση συνεχίζεται για 10o χρόνο, κληθήκατε ποτέ να ενσαρκώσετε έναν διαφορετικό ήρωα;
Φυσικά. Εγώ εντάχθηκα σε αυτό το θεατρικό σχήμα κατά το 2018-2019 και επέστρεψα τον Φεβρουάριο του 2022. Και την πρώτη φορά που εμφανίστηκα, αλλά και όταν επέστρεψα, ενσάρκωσα τον Ένορκο 10, αλλά από το 2023 παίζω τον Ένορκο 3, κάναμε μία εσωτερική αλλαγή. Ο Αλέξανδρος Καλπακίδης που έπαιζε τον Ένορκο 4 μετά έπαιζε τον Ένορκο 10, ενώ την θέση του πήρε ένας άλλος συνάδελφος. Κάνουμε αυτή την εναλλαγή ρόλων. Ανανεώνεται το καστ, έρχονται νέοι συνάδελφοι κι έτσι υπάρχει μια συνεχής φρεσκάδα στην παράσταση.
Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός που θέλει την τέχνη της υποκριτικής να παροτρύνει τους ηθοποιούς, αλλά και τους θεατές, να εξετάσουν ένα θέμα από εντελώς διαφορετική σκοπιά. Πόσο απαιτητικό είναι για έναν ερμηνευτή να υιοθετήσει έναν ενδεχομένως ξένο τρόπο σκέψης, ειδικά όταν πρόκειται να κατάθεση την ψήφο του για την κατάθεση δικαστικής ψήφου;
Είναι αρκετά απαιτητικό. Ο Ένορκος 10 που ενσάρκωνα ήταν ξεκάθαρα ένας ρατσιστής άνθρωπος με τεράστια προκατάληψη απέναντι σε οτιδήποτε ξένο υπάρχει πέρα από αυτόν, είτε πρόκειται για χρώμα, φύλο, εθνικότητα. Ο Ένορκος 3 που υποδύομαι τώρα είναι ένας άνθρωπος προκατειλημμένος με το παιδί του, ήταν κακοποιητικός απέναντι του, έχει φύγει από το σπίτι και έχει να τον δει δύο χρόνια. Άρα, η προκατάληψη που έχει απέναντι στον 16χρονο κατηγορούμενο είναι τεράστια, πιστεύει ότι το παιδί φταίει για αυτό, κι αυτό σκότωσε και μισεί τον πατέρα του, οπότε και αυτό, όπως και όλα τα παιδιά, είναι το ίδιο. Καθρεφτίζει σε κάθε παιδί το δικό του παιδί. Δεν έχει καθαρή σκέψη να εξετάσει και να κρίνει το κάθε πράγμα ξεχωριστά. Αυτό συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους, μηδενός εξαιρουμένου, είτε λίγο είτε πολύ έχουμε προκατάληψη όταν μας έρχεται κάτι καινούργιο. Προσωπικά, κι εγώ, έστω και για έναν καινούργιο άνθρωπο που θα γνωρίσω, στην αρχή έχω μία προκατάληψη, σκέφτομαι «Ποιος είναι αυτός; Τον ξέρω ή δεν τον ξέρω;». Μέχρι να τον γνωρίσω, είμαι επιφυλακτικός, δεν είμαι τόσο ανοιχτός σε κάθε άνθρωπο και σε κάθε τι καινούργιο που μπορεί να μας έρθει. Επίσης, αν έχουμε βιώσει κάτι άσχημο, όπως μία κακοποιητική συμπεριφορά στο παρελθόν, την οποία δεν έχουμε ξεπεράσει εντελώς, ίσως κατά συνέπεια μας έχει δημιουργηθεί μία προκατάληψη απέναντι σε αυτό το άτομο ή σε άτομα που μας θυμίζουν το πρόσωπο που μας φέρθηκε άσχημα. Αν δεν έχει φύγει από μέσα μας, λειτουργούμε έτσι σε κάθε έκφανση της ζωής μας, πόσω μάλλον σε μία τέτοια κρίσιμη στιγμή όπως η συνθήκη του έργου, που καλούμαστε να αθωώσουμε ή να καταδικάσουμε έναν άνθρωπο.
"Dura lex sed lex", λέει το λατινικό ρητό. Σκληρός νόμος, αλλά νόμος. Οφείλει η δικαιοσύνη να υπακούει αυστηρά στους νόμους της ή πρέπει να υπάρχει ευπλαστότητα σε υποθέσεις ιδιάζοντος χαρακτήρα;
Είναι μία πολύ ωραία ερώτηση γενικά και με βάζει τώρα κι εμένα σε μεγάλες σκέψεις. Οι νόμοι είναι νόμοι, σκληροί καμία φορά, αδιαμφισβήτητα. Για παράδειγμα, η θανατική καταδίκη. Είναι ένας πολύ σκληρός νόμος, πολύ τιμωρητικός απέναντι σε έναν κατηγορούμενο. Εμείς, όμως, οι άνθρωποι, όπως και οι ένορκοι της παράστασης, καλούμαστε να τον μαλακώσουμε λίγο, να λειάνουμε λίγο την όλη κατάσταση. Βέβαια, από την άλλη, δεν πρέπει να αλλάζουμε τους νόμους ανάλογα με τα συμφέροντα του καθενός και τις περιστάσεις. Αν θέλουμε να μην λειτουργούμε ανεξέλεγκτα, οφείλουμε να υπακούμε στους νόμους. Το θέμα είναι πόση λογική έχουμε για να δούμε τα πράγματα όχι εν θερμώ, ούτε εν ψυχρώ, αλλά με μία πραότητα, σοφία και ωριμότητα σκέψης, για να μπορέσουμε να πάρουμε την σωστότερη απόφαση.
«Μέτρον Άριστον», κήρυττε ο Κλεόβουλος πριν κάτι χιλιάδες χρόνια, αλλά εξακολουθούμε να πασχίζουμε να το εφαρμόσουμε.
Η μεσότητα πρέπει να διέπει όλη την ζωή μας, η υπερβολή ποτέ δεν είναι καλή, οτιδήποτε κι αν κάνουμε.
Πιστεύετε ότι, εφόσον τη τελευταία δεκαετία τουλάχιστον έχουν οξυνθεί τα πνεύματα ανά την υφήλιο, είναι ευκολότερο κανείς να εξάγει λάθος συμπεράσματα για διάφορες καταστάσεις και εν τέλει να αποφασίζει δίχως κριτική σκέψη, βιαστικά και άδικα;
Σίγουρα. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε εν μέσω δύο πολέμων, εν μέσω αναταραχών στην Ευρώπη, στην Αμερική με τον πρόεδρο Τραμπ (γελάει). Ζούμε σε έναν ανεξέλεγκτο, άκρατο καπιταλισμό, τα πάντα γίνονται για το χρήμα, από ο,τι έχω δει τουλάχιστον. Εξοπλιζόμαστε συνεχώς, εν τέλει θα γεμίσουμε πολεμικά πλοία, αεροπλάνα, θα μετατραπούμε όλοι σε στρατιώτες έτσι όπως πάει το πράγμα. Δεν έχω καθόλου μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά πιστεύω πως υπάρχει τερατώδης παραπληροφόρηση σε ο,τι κι αν συμβαίνει.
Καθημερινός και ανηλεής καταιγισμός πληροφοριών.
Ακριβώς. Ο καθένας από εμάς μπορεί να παραπληροφορηθεί πάρα πολύ εύκολα και να μην δει καθαρά και αντικειμενικά τα πράγματα. Πλέον, η μάχη παραπληροφόρησης γίνεται και ανάμεσα σε ολόκληρα κράτη, κάποιες χώρες επεμβαίνουν στις εκλογικές αναμετρήσεις άλλων χωρών, ανεξέλεγκτες παρακολουθήσεις και υποκλοπές δίνουν και παίρνουν. Έχουμε και την τεχνητή νοημοσύνη να κάνει ο,τι θέλει και δεν ξέρουμε πια τι να πιστέψουμε. Προχωράμε άκριτα σε μία κατάσταση που δεν θα ξέρουμε τι είναι αλήθεια και τι ψέμα, τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Πρέπει να μπει ένα φρένο σε όλο αυτό. Είναι δεδομένο πως η τεχνολογία είναι χρήσιμη και βοηθάει τον άνθρωπο, άλλωστε εμείς οι ίδιοι την αναπτύσσουμε, αλλά κάποια στιγμή μπορεί να ξεφύγει από τα ίδια μας τα χέρια.
Όπως κάθε τι άλλο.
Κάθε καινούργια εξέλιξη στον πολιτισμό μας μπορεί εν τέλει να στραφεί εναντίον μας. Όλα χρειάζονται έλεγχο.
Εκτός από τους 12 Ενόρκους, συμμετέχετε και στην τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ, «Ηλέκτρα». Υπάρχουν κάποια ανακοινώσιμα σχέδια στον ορίζοντα;
Προς το παρόν, όχι. Για να είμαι ειλικρινής, δεν γνωρίζω το τηλεοπτικό μέλλον της «Ηλέκτρας», ωστόσο είμαι σε θέση να πω ότι θα έχω την ευτυχία να είμαι και του χρόνου στους 12 Ενόρκους.
Συνέντευξη: Βασίλης Τσερτσίδης
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: "Οι 12 Ένορκοι" στο Θέατρο Κολοσσαίον
